Nazwy wsi
Dawna nazwa wsi: 1378 r: Caldenhof, Caldenhov, Caldenhoff, Kaldenhouff, Kaldenhoff; 1570 r.: Kałusz; 1802 r.: Kaldowo, Kalsus, Kalthaus.
Położenie
Wieś położona jest na wysoczyźnie w odległości 3,5 km na południowy zachód od Chełmna.
Historia Kałdusa
Kałdus to miejscowość o metryce średniowiecznej. Pierwsza wzmianka źródłowa pochodzi z 1378 r. W czasach krzyżackich wieś z folwarkiem była własnością Zakonu w komturstwie starogrodzkim. W 
1505 r. Aleksander Jagiellończyk przekazał okręg starogrodzki, w tym Kałdus, biskupstwu chełmińskiemu. W 1570 r. miejscowość o powierzchni 20 łanów chłopskich stanowiła własność biskupstwa chełmińskiego wydawaną w XVII i XVIII w w wieloletnią dzierżawę. Po sekularyzacji dóbr kościelnych, na podstawie rozporządzenia z 27 lipca 1808 r. dla Prus Wschodnich i Zachodnich, dotychczasowi dzierżawcy uzyskali prawo własności do użytkowania gruntów w drodze wykupu czynszów. W 1882 r. do wsi należało 1885 mórg. Miejscowość przynależała do parafii katolickiej w Starogrodzie i ewangelickiej w Chełmnie. Według danych spisowych z lat 1882, 1905 i 1921 we wsi była niżej wymieniona liczba budynków mieszkalnych i mieszkańców:
– 1882 r. – 15 budynków i 150 mieszkańców, w tym 101 katolików i 57 ewangelików,
-1905 r. – 22 budynki mieszkalne i 223 mieszkańców, w tym 149 katolików i 74 ewangelików,
– 1921 r. – 24 budynki i 157 mieszkańców, w tym 87 katolików i 70 ewangelików.
Przy znajdującej się cegielni, zbudowanej w 1912 r. przez Antoniego Donimirskiego, było w 1921 r. 5 budynków i 63 mieszkańców, w tym 30 katolików i 32 ewangelików.
Układ miejscowości:
wieś placowa o zabudowie skupionej.
Uść
Obecnie w skład wsi Kałdus wchodzi także dawna miejscowość Uść. Stare nazwy wsi: 1222r. Vniche, 1251 r. Ust, 1452 r. Hutascz vulgo Uscin, 1802 r. Uscie, Ust.
Miejscowość położona na wysoczyźnie w odległości 2 km na południowy zachód od Chełmna przy dawnym trakcie z Chełmna do Torunia. Wieś nadana została biskupowi Chrystianowi przez Konrada Mazowieckiego. W 1359 r. komtur starogrodzki zamienił mieszkańcom Uścia prawo polskie na chełmińskie. W 1452 r. Uść wraz z obszarem 10 włók przeszedł, drogą zamiany, na własność szpitala św. Ducha w Chełmnie. W 1516 r. Hugo ze Smoląga, w drodze zamiany otrzymał od biskupa chełmińskiego, Jana Konopackiego, folwark w Uściu.
W XVI w. wieś była własnością szlachecką w powiecie chełmińskim, przynależącą do parafii katolickiej w Chełmnie. W 1858 r. właścicielem majątku był Styczyński, w 1885 r. Plenz. W tym czasie do majątku należało 871,41 mórg magdeburskich. Majątek w 1886 r. został kupiony na licytacji przez Huelsena z Grudziądza. W 1905 r. liczył 228,2 ha gruntów. Osiem lat później został nabyty przez Pruską Komisję Kolonizacyjną i w 1914 r. rozparcelowany na 11 działów. W 1921 r. właścicielem jednego z największych działów, liczącego 58 ha, był August Grischeldt (Guischard) jednocześnie właściciel młyna (wiatraka). We wsi była także karczma. Wieś przynależała do parafii katolickiej i ewangelickiej w Chełmnie.
W danych spisowych z lat 1885, 1905 i 1921 Uść występuje jako obszar dworski, w którym znajdowała się następująca liczba budynków oraz mieszkańców:
– 1885 r. – 3 budynki i 49 mieszkańców; w osadzie młyńskiej – 1 budynek i 11 mieszkańców.
– 1905 r. – 4 budynki i 90 mieszkańców; 1 budynek i 11 mieszkańców,
– 1921 r. – 7 budynków i 40 mieszkańców, łącznie z osadą młyńską.
Układ wsi:
osada folwarczna z zabudowań dawnego folwarku pozostał dwór i kuźnia, w miejscu parku znajduje się ogród i pole uprawne.
We wsi Kałdus znajdują się następujące obiekty o wartości kulturowej :
– grodzisko średniowieczne – „Góra św. Wawrzyńca”
– kuźnia z XIX w.,
– aleja kasztanowa – dawny dojazd do dworu z końca XIX w.
– szkoła nr 12, obecnie budynek mieszkalny oraz sklep, ok. 1880 r.
– dwór murowany z końca XIX w.
Sołtysem sołectwa Kałdus jest Pan Tadeusz Fabiński, On także reprezentuje Sołectwo w Radzie Gminy.
Obecnie wg stanu na dzień 29 października 2013 sołectwo Kałdus zamieszkuje 304 osoby.
Góra św. Wawrzyńca
Niewątpliwą atrakcją wsi jest odkryty wczesnośredniowieczny zespół osadniczy, który może być uznany za jeden z najważniejszych ośrodków administracyjno – gospodarczych Polski czasów Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Prowadzone, co roku w Kałdusie prace wykopaliskowe, zapoczątkowane prawdopodobnie w 1871 r. kiedy to znaleziono kilka zabytków, które trafiły do muzeum w Schwerinie, doprowadziły do odkrycia pozostałości przedlokacyjnego Chełmna, które powstało na miejscu prehistorycznego grodziska kultury łużyckiej (VII – V w .p.n.e.), bezpośrednio przy wzniesieniu zwanym dzisiaj górą Św. Wawrzyńca. U schyłku okresu plemiennego (X w.) góra stanowiła zapewne miejsce kultu pogańskiego. Od przełomu X i XI wieku jeden z głównych grodów administracji państwa pierwszych Piastów, ważny węzeł komunikacyjny, ośrodek produkcji i wymiany dalekosiężnej. Na początku XI wieku rozpoczęto tu budowę bazyliki wczesnoromańskiej, której relikty zachowały się pod ziemią w południowej części grodziska. Obecnie co roku prace wykopaliskowe prowadzą naukowcy z UMK w Toruniu.
Warto zobaczyć też: